Aşı Pasaportu Nedir? Aşı Pasaportu İle İlgili Hangi Çalışmalar Gündemde?
25.08.2021 tarihinde güncellendi.
Tüm dünyada toplumun aşılanmasıyla beraber "normale dönüş" planları netlik kazanmaya ve "aşı pasaportu" uygulaması da konuşulmaya başlandı. Şimdilik başka ülkeler konu hakkında açıklama yapmasa da Avrupa Birliği, turistlerin Schengen Bölgesi Üye Devletlerini ziyaret edebilmesi için COVID-19'a karşı aşı olduklarına dair kanıt sunmaları isteyebileceklerini açıkladı. Bu açıklamadan sonra "seyahatler aşı kanıtıyla mı yapılacak, aşı pasaportu nedir?" gibi cevaplanması önemli sorular gezginler tarafından seyahat uzmanlarına sorulmaya başladı. Peki son gelişmeler ışığında "aşı pasaportu" tam olarak neyi ifade ediyor ve bu konu hakkındaki gelişmeler neler? Gelin bu içeriğimize öncelikle aşı pasaportunu tanımakla başlayalım.
Türkiye'de iki doz aşı olan kişiler "Covid-19 Aşı Kartını" e-Nabız üzerinden veya Hayat Eve Sığar (HES) uygulamasından temin edebiliyor. Bu gelişmenin ardından Sağlık Bakanlığının Covid-19 salgınıyla mücadele kapsamında hayata geçirdiği HES uygulaması, güncellendi. Eklenen yeni özellikle uygulamaya AB uyumlu sağlık pasaportu butonu ekledi. Konu hakkında detaylı bilgi edinmek için HES Uygulamasına "AB Uyumlu Sağlık Pasaportu" Butonu Eklendi adlı içeriğimizi inceleyebilirsiniz.
Aşı Pasaportu Nedir?
Aşı pasaportunun seyahatlerde kullanılıp kullanılmayacağı şimdilik belirsiz. Fakat derlenen bilgilere göre aşı pasaportu, kişinin aşı yaptırıp yaptırmadığını ve koronavirüs testi sonuçlarının mobil uygulama üzerinden görülebileceği bir yazılım olarak tanımlanabilir. Stadyumlara, etkinliklere, konserlere, sinema salonları gibi toplu yerlere; hatta ülkelere girip giremeyeceğinizi belirtecek dijital bir sağlık kartı uygulaması olarak da görülebilir.
Bu gelişmeler doğrultusunda aşı pasaportunun kullanımı dünya genelinde yaygınlaşacağa benziyor. Fakat hangi devletin veya şirketin hazırladığı "dijital aşı pasaportu uygulamasının" benimseneceği ise belirsizliğini hala koruyor. Ancak "aşı pasaportu" fikri, şirketlerin ve ülkelerin kişinin hassas tıbbi kayıtlarına ulaşabileceği korkusunu da arttırmış durumda.
Büyük Firmalardan Bazıları Aşı Pasaportu Geliştirmeye Başladı
Büyük teknoloji firmaları da aşı pasaportu hakkında harekete geçmeye başladı. Örneğin IBM, şirketlerin ve mekanların koronavirüs testleri, ateş kontrolleri ve aşılama kayıtları dahil olmak üzere giriş için ihtiyaç duyacakları göstergeleri özelleştirmesine olanak tanıyan "Digital Health Pass" adını verdiği bir uygulama geliştirdi. Bu uygulama sayesinde göstergelere karşılık gelen kimlik bilgileri daha sonra bir mobil cüzdanda saklanabilir hale gelecek.
Cenevre merkezli kar amacı gütmeyen The Commons Project ve World Economic Forum'un bir girişimi olan Common Trust Network; Cathay Pacific, JetBlue, Lufthansa, Swiss Airlines, United Airlines ve Virgin Atlantic gibi birçok havayolunun yanı sıra yüzlerce sağlık sistemi ile ortaklık kurdu.
Havayolları şirketlerinin katılımıyla oluşturulan CommonPass uygulaması, kullanıcıların Covid-19 test sonucu gibi tıbbi verileri veya aşı kanıtını QR kod yoluyla havalimanlarında okutup seyahat etmelerine olanak sağlayan bir yazılım.
The Commons Project'in pazarlama ve iletişim şefi Thomas Crampton, CNN Business' verdiği demeçte "Sınırı her geçtiğinizde test edilebilirsiniz fakat sınırı her geçtiğinizde aşı olamazsınız." cümlelerini kullandı. Geçmiş yıllarda aşı kanıtı olarak verilen kağıt belgelere atıfta bulunan Crampton, basit ve kolayca aktarılabilir bir kimlik bilgilerine veya bir "dijital sarı karta" duyulan ihtiyacı vurguladı.
Yakın zamanda aşı pasaportu hakkında bir haber de IATA'dan geldi. Havacılığın canlanmasına yardımcı olmak amacıyla, Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA), havayolu yolcularının kimlik bilgilerini, sağlık durumlarını havayollarına ve hükümetlere basit bir şekilde sunmalarına izin vermek amacıyla bu kapsamlı uygulama yapmaya karar verdiğini açıklamıştı. Bu gelişmeler doğrultusunda Etihad Havayolları ve Emirates'in, Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA) aşı pasaportunu kullanan ilk büyük havayolları olacağı bilgisi paylaşıldı. IATA Travel Pass'in, ilk olarak 2021’in ilk çeyreğinde Abu Dabi’den seçilen uçuşlarda Etihad seferlerinde ve Dubai’den Emirates’in belirlenen rotalarına uçan yolcuların kullanması plandı. Eğer uygulamanın kullanılması başarılı olursa, IATA Travel Pass'in her iki havayolunun ağındaki diğer destinasyonları için de kullanılması planlanıyor.
IATA Travel Pass hakkında merak edilen veya merak edilebilecek soruların cevaplarını içeriğimizde bulabilirsiniz.
Dünya Sağlık Örgütü, Aşı Pasaportuna Sıcak Bakmadığını Açıkladı
Aşı pasaportu uygulamaları yazılmaya devam ederken aşı pasaportu hakkında bir açıklamada Dünya Sağlık Örgütü'nden geldi. Cenevre'de örgütün merkezinde düzenlenen basın toplantısında WHO Komitesi, "Mevcut aşıların bulaşmayı engellemekteki etkisi henüz bilinmediği için", yolculardan aşı olduğuna dair kanıt istenmemesi tavsiyesinde bulundu. Komite ayrıca seyahatlerde WHO'nun mevcut kılavuzuna ve bilinen uygulamalara uyulmasını önerdi.
Tartışmalar Sürerken "Aşı Pasaportu" AB Ülkelerinde Konuşulmaya Devam Ediyor
Nisan 2020'de Avrupa Birliği, eğer aşılanma hız kazanırsa yolcuların Avrupa Birliği ve Schengen Bölgesi Üye Devletlerine girebilmesi için COVID-19'a karşı aşı olduklarına dair kanıt sunmaları isteyebileceğini açıkladı.
Bu açıklamalardan aylar sonra turistlerin COVID-19'a karşı aşı olduğunu kanıtlayan bir belgenin yeniden sunulmasına ilişkin planlarını açıklayan en son ülke Danimarka oldu. Danimarka Sağlık ve Yaşlılar Bakanlığı, Ocak ayı başında tüm Danimarka vatandaşlarının yakında kullanımına sunulacak bir "aşı pasaportu" üzerinde çalıştığını duyurdu. Belgenin, aşıların zorunlu olduğu ülkelere seyahat etmeleri için vatandaşların kullanabileceği "aşı pasaportu" görevi göreceğini açıklandı.
Geçtiğimiz günlerdeyse Yunanistan Başbakanı Kyriakos Mitsotakis, Avrupa Birliği çatısı altında koordine edilmiş bir aşı pasaportu fikrini kamuoyuyla paylaştı. Yaptığı açıklamada aşı pasaportunun üye devletlerce kabul edilebilecek şekilde yapılandırılması gerektiğini söyledi ve ortak bir anlayışı benimsemenin önemine vurgu yaptı.
Macaristan’da ise turistlerin ülekeye giriş için aşı kanıtı niteliğini taşıyan bir belge göstermeleri gerekebileceği gündeme geldi. Bir hükümet sözcüsü, “Vatandaşların koronavirüsüne karşı koruma kazandıklarına dair kanıt sunma ihtiyacı tüm dünyada artıyor” ifadesini kullandı.
Aşı Pasaportu Uygulaması Gizlilik İhlali Yaratabilir Mi?
Böyle bir sistem üzerinde güvenlik açıklarının nasıl önlenebileceği uluslararası mecralarda konuşulmaya başlandı bile. Aşılanmış kişilerin bilgilerini muhafaza eden ve 3.kişilerin erişim sağlamalarına izin veren merkezi bir sistem, kurulması en kolay yöntem olarak gözüküyor; ancak kabul edilemez mahremiyet sorunlarını da beraberinde getirebilmesinden de endişe ediliyor. Bu sorundan yola çıkan İngiliz Mvine ve iProov firmaları, aşı pasaportu hakkında bir yazılım geliştirdiklerini kamuoyuyla paylaştı. Bu uygulamayı geliştiren yazılım mühendisleri, aşı pasaportunda yer alacak bilgileri biyometrik bir yazılımla ile güvence altına alarak, kayıtlara hamilinin izni olmadan erişime engelleyeceklerini açıkladılar.
Aşıların kullanımı yaygınlaşıp normale dönme olasılığı da arttıkça, mega firmalar gizlilik sorunları sebebiyle başka zorluklarla yüzleşmek zorunda kalabilirler. Örneğin Apple ve Google firmaları pandemi ilerledikçe, Covid-19 taşıyıcısı bir insansın temasından sonra kullanıcıları bilgilendirmek için Bluetooth tabanlı bir sistem geliştirmeye yönelik akıllı telefon rekabetini bir kenara bırakmayı tercih etti.
Bu içerik de ilginizi çekebilir:
Koronavirüs Aşısına Dair: Seyahat ve Aşı İlişkisi Nasıl Olacak?
